راهنمای انتخاب رشته ارشد روانشناسی

(برای کارشناسی ارشد رشته روانشناسی)

دکتر مصطفی زارعان

استاد دانشگاه تبریز؛ مدیر مرکز مشاوره یاشام

مقدمه

بازار انتخاب رشته کارشناسی ارشد این روزها داغ است و تا یکشنبه 23 تیر ماه که مهلت آن تمام شود، روزهای پر تب و تابی برای دانشجویان روانشناسی خواهد بود. در این میان شاهد پرسش های رنگارنگ دانشجویان بودم از این که سراسری اصفهان بهتر است یا آزاد تهران؛ ارشد عمومی روزانه تبریز را بخوانم یا بالینی پردیس تهران را؛ و سؤالاتی از این دست. هر بار که این سؤالات پرسیده می شود موارد زیادی به ذهنم می آید که در نهایت تصمیم گرفتم در این نوشته آن ها را بیان کنم. امیدوارم مورد توجه و استفاده علاقمندان قرار گیرد.

گروه اول؛ برای آن ها که عشق خارج اند و می خواهند از ایران بروند

زمانه عوض شده و اگر می خواهید از ایران بروید باید دست کم سه سال برای اش برنامه ریزی داشته باشید. از آزاد کردن و ترجمه مدارک گرفته تا اتمام طرح بالینی و چاپ مقالات و دریافت پذیرش و ویزا، همه و همه مستلزم اتفاق هایی است که گاهی تحت کنترل ما نیست. بنابراین از الان باید تصمیم خود را قطعی کنید. با توجه به گران شدن مدرک، توصیه ام به شما این است که گزینه روزانه را انتخاب نکنید. شبانه، پردیس، آزاد و حتا پیام نور برای شما بسیار کارآمدتر از مدرک روزانه است. چرا که در زمان و پول صرفه جویی خواهید داشت. در ضمن برای ارشد خود سراغ رشته های کاربردی مانند بالینی، مشاوره، استثنایی و خانواده درمانی نروید. اغلب بورسیه های تحصیلی دکتری به رشته هایی داده می شود که بنیادی بوده و بازار کار خوبی ندارند. مانند علوم اعصاب مولکولی که تنها جایگاه شغلی آن آزمایشگاه ها و مراکز تحقیقاتی است. بنابراین اگر می خواهید برای استاد راهنمای پروژه دکتری تان جذاب باشید حتی الامکان به سراغ رشته های غیرکاربردی و غیربالینی بروید مانند روانشناسی عمومی، علوم اعصاب، علوم شناختی، و حتا روانشناسی رشد. در دوره ارشد هم فقط زبان کار کرده و مقاله ISIبنویسید و بقیه موارد را خیلی جدی نگیرید.

گروه دوم؛ برای آن ها که عشقِ درمان هستند

هر چقدر به سمت درمان حرکت کنید همان قدر به دوره های تکمیلی خارج از دانشگاه بیشتر نیاز خواهید داشت مثلا شرکت در کارگاه ها و دوره های آموزشی. برای همین، این تصور را کنار بگذارید که در کدام رشته و دانشگاه، درمانگر بهتری خواهم شد. پاسخ من این است که در هیچ کدام. بنابراین از الان به فکر شرکت در دوره های تکمیلی باشید. برای عشقِ درمان ها، بهترین گزینه، بالینی است. چون در حال حاضر، جامع ترین و پول ساز ترین رشته روانشناسی همین است. در ضمن چندان فرقی نمی کند روزانه بخوانید یا شبانه، تهران باشد یا شهرستان، سراسری باشد یا آزاد، فقط کافی است عنوان رشته شما بالینی (بزرگسال، کودک و نوجوان، خانواده درمانی، سلامت) باشد. برای ادامه تحصیل در دکتری هم چندان فرقی نمی کند که ارشد شما کدام یک از این بالینی ها باشد. اما همیشه بالینی، بر بقیه مزیت و برتری داشته است. یک مثال ساده این که اگر دانشجوی بالینی روی اوتیسم کار کند کسی مانع نمی شود اما برعکسش همیشه صادق نیست.

گروه سوم؛ برای عاشقانِ بهداشت و متنفرانِ علوم

واقعاً نمی دانم دعوای بالینیِ بهداشت و علوم را چقدر باید جدی بگیریم اما چون در هر دوی این فضاها درس خوانده ام نقاط قوت و ضعف آن ها را از نظر خودم بطور خلاصه ذکر می کنم. انتخاب با شما:

بالینیِ بهداشت برای آن ها که می خواهند برای درمانگر شدن سرمایه گذاری بلندمدت داشته باشند بسیار خوب است. برای آن ها که می خواهند زود به پول برسند؛ و برای آن ها که دغدغه شغلی دارند و می خواهند بعد از فارغ التحصیلی، شانس های شغلی بیشتری داشته باشند. برای آن ها که فرصت و انگیزه ریسک بالا دارند گزینه خوبی است چون اگر قبول نشوند، هم زمان دارند هم دلیل برای پشت کنکور ماندن. برای آن ها که می خواهند زود ازدواج کنند و زیر بار مسئولیت خانواده بروند هم گزینه خوبی است. در مجموع، بالینی بهداشت برای آن هایی که می خواهند زود مستقل و باثبات شوند گزینه خوبی است. اما دقت کنید که کمالگرایی و جو بهداشت شما را به دردسر نیاندازد. به پسرها توصیه می کنم خیلی درگیر بهداشت نشوند چون دردسر سربازی دارند. از طرفی، بازار کار منتظر فارغ التحصیلی شما نمی ماند. اگر سن و سالی از شما گذشته و یا قبلاً پشت کنکور بوده اید، و اگر مایلید خارج بروید، از خیرِ بهداشت بگذرید و به سراغ علوم بروید.

بالینی علوم آن قدرها هم که می گویند از فضای بالینی دور نیست. بالینی بهداشت هم آن قدرها درگیر بیمارستان و درمانگری نیست. بنابراین، بالینی علوم برای آن ها که شرایط ریسک ندارند گزینه مناسبی است. از طرفی، با توجه به این که درمانگر شدن در خارج از دانشگاه اتفاق می افتد، شما چیز زیادی از دست نمی دهید. برای آن ها که آزادی خواه هستند و دوست دارند زندگی شان دست خودشان باشد، علوم گزینه مناسبی است و دردسر حضور متوالی در دانشگاه ندارند. اگر هم دوست دارید در دوره تحصیل، کار آزاد کرده یا به شهر خود تردد داشته باشید بالینی علوم بخوانید.

گروه چهارم؛ روزانه عمومی در برابر شبانه یا پردیس بالینی

این گزینه خیلی بستگی به میزان ثروت شما و اهداف آینده تان دارد. اگر هزینه تحصیل پولی را دارید یا خانواده تان حمایت می کند، حتما بالینی بخوانید. اگر هم ندارید جای نگرانی نیست می توانید با تمرکز بر فعالیت های بالینی، به تدریج بازار کار خود را پیدا کنید. اگر به دنبال استخدام در ایران هستید حتما به سمت رشته های بالینی بروید. چون فرصت های محدود شغلی در حال حاضر به فارغ التحصیل های بالینی اولویت داده است.

گروه پنجم؛ تهران بروم یا شهرستان؟

توصیه من به دانشجویان روانشناسی این است که حتما یکی از مقاطع تحصیلی شان را در تهران بخوانند. مهم نیست چه مقطعی و مهم نیست در کدام دانشگاه. مهم این است که در فضای پویا و رقابتی تهران باشید و افق دید شما گسترش یابد. فرصت هایی که در تهران هست و می شود از آن ها بهره برد شامل شرکت در کارگاه ها و دوره های آموزشی اساتید مجرب است که برای شهرستانی ها چندان فراهم نیست. مسأله بعدی شناخته شدن در نزد اساتید تهران است که خود بستری برای فرصت های احتمالی بعدی است. در مجموع توصیه من این است که برای بودن در تهران حتماً برنامه داشته باشید.

گروه ششم؛ چالش بازار کار

شناختن بازار کار رشته خودتان از پایه های موفقیت به شمار می رود. چند اصل ساده در بازار کار روانشناسی وجود دارد. اول این که درآمد در روانشناسی بلندمدت است. دوم؛ اغلب فرصت های شغلی پس از دکتری به وجود می آیند. سوم؛ دستیابی به ثروت بزرگ در روانشناسی تقریباً غیرممکن است. و چهارم این که رشته روانشناسی نسبت به پارتی بازی و تبلیغات، شدیداً مقاوم است و کیفیت واقعی کار شما در بلندمدت تعیین کننده موفقیت شماست. بنابراین اگر می خواهید بازار کار روانشناسی را بدانید، نخست باید به کیفیت دانش و مهارت هایی که دارید نگاه کنید. اگر دارای رزومه خوب و مهارت های خاص هستید بدانید که موفق خواهید شد حتا اگر چنانچه ارشد عمومی شبانه سبزوار خوانده اید. مواردی هم داریم که دکتری بالینی انستیتو هستند و در فرمولبندی مراجع در جلسه دوم گیر می کنند.

این ها به طور خلاصه دانسته های من درباره انتخاب رشته ارشد بودند. امیدوارم مطالب مفیدی باشند و بتوانید از آن ها بهره لازم را ببرید. برای دریافت مشاوره تخصصی تحصیلی بصورت حضوری و آنلاین با مرکز مشاوره یاشام در ارتباط باشید.