چگونه در کودکان الگوی رفتاری شکل بدهیم؟
کودکان و نوجوانان همیشه نظاره‌گر رفتار والدین هستند. به طور مثال، آن‌ها رفتار شما را در مواقع عصبانیت و استرس و برخورد با اطرافیان می‌بینند، آن‌ها را بررسی کرده و تاثیر می‌پذیرند. به همین علت، حتی در لحظاتی که فکر می‌کنید کودکتان به شما توجه نمی‌کند، باید الگوی مثبتی برای او باشید.
تئوری یادگیری اجتماعی را درک کنید
طبق نظریه یادگیری اجتماعی، انسان‌ها با تماشا و بررسی کردن رفتارهای دیگران، آن ها را یاد می‌گیرند. طبق نتایج آزمایش معروف عروسک بوبو، دانشمندان به این موضوع پی‌برده‌اند که بچه‌ها از بزرگسالانشان تقلید می‌کنند و مانند بزرگسالان با عروسک‌هایشان رفتار می‌کنند. در این آزمایش، کودکانی که شاهد کتک خوردن عروسک از سوی بزرگسالان شدند، رفتار پرخاشگرانه‌ای با عروسک‌های خود داشتند. در مقابل، کودکانی که شاهد رفتار مهربانانه بزرگسالان با عروسک بودند، با عروسک خود رفتار مهربانانه‌ای داشتند. والدین هر روز شاهد تقلید کودکشان هستند. به طور مثال ممکن است شما زمین را جارو بکشید و کودکتان نیز تقلید کند و همین کار را انجام دهد. پس همه والدین، به صورت ناخودآگاه همه رفتارها و کارهای خود را به کودکانشان یاد می‌دهند. پس باید مراقب رفتارهایشان باشند.
مراقب الگوبرداری منفی و بد کودکان باشید
ممکن است والدین با رفتارهایشان به صورت ناخواسته رفتارهای نادرستی به کودکانشان یاد بدهند. در اینجا چند مورد از از این رفتارهای نادرست که به کودک یاد می‌دهیم را برایتان مثال می‌زنیم:
- بعضی از مراکز خرید به کودکان کم سن و سال خدمات رایگانی را ارائه می‌دهند تا والدین خرید خود را آسان‌تر انجام دهند. ممکن است مادر کودکی برای استفاده رایگان از خدمات کودکان، سن کودکش را به صندوق‌دار فروشگاه پایین‌تر بگوید. کودک بعد از شنیدن دروغ مادر، یاد می‌گیرد که دروغ‌گفتن در بعضی از مواقع کارساز است.
- بعضی از والدین زمان زیادی از روز را مشغول تماشای تلویزیون هستند اما در مقابل از کودکشان می‌خواهند که بیشتر مطالعه کند. این دوگانگی رفتار باعث یاد گرفتن الگوهای منفی از سوی کودکان می‌شود.
- بعضی از والدین زمان زیادی از روز را مشغول تماشای تلویزیون هستند اما در مقابل از کودکشان می‌خواهند که بیشتر مطالعه کند. این دوگانگی رفتار باعث یاد گرفتن الگوهای منفی از سوی کودکان می‌شود.
- برخی از والدین به کودکانشان می‌گویند که باید با احترام کامل با دیگران رفتار کرد. اما برخی مواقع خودشان پشت سر افراد دیگر بدگویی می‌کنند.
- یک زوج طلاق گرفته درباره حضانت و جلسات ملاقات باهم صحبت می‌کنند ولی انتظار دارند کودکانشان همیشه باهم باشند.
- وقتی کسی که نمی خواهیم با او صحبت کنیم به تلفن خانه مان زنگ می زند به کودک‌مان می گوییم گوشی را بردارد و به دروع بگوید که پدر یا مادر در خانه نیست و بعداً تماس بگیرند.
- پدری به فرزندش میگوید که دست در دهان خود نکند ولی وقتی خود پدر دچار استرس می‌شود شروع به جویدن ناخن‌ها می‌کند.
- مادری به دخترش میگوید که با دیگران مهربان باشد ولی وقتی فروشنده مغازه‌ای از بازگرداندن کالا خودداری می‌کند، شروع به فریاد زدن و پرخاش می‌کند.
- پدری سیگار می‌کشد و از مضر بودن سیگار برای بچه‌هایش میگوید.
- والدین به فرزندان می‌گویند که بخشنده و فداکار باشند ولی هیچ وقت خودشان به کسی کمک نمی‌کنند و در هیچ فعالیت خیریه‌ای شرکت نمی‌کنند.
از قوانین پیروی کنید
الگو بودن همیشه سخت است و هیچ کس انتظار ندارد شما به عنوان یک والد، بی‌نقص باشید. اما باید تلاش کنید قوانینی را که می‌خواهید فرزندتان رعایت کند، خودتان نیز رعایت کنید. به طور مثال، اگر می‌خواهید فرزندتان راستگو باشد، باید تلاش کنید که شما هم فردی صادق باشید. اگر دروغ گفتید، سعی نکنید خودتان را با استدلال‌هایی مانند مصلحتی و کوچک بودن دروغ بی‌تقصیر نشان دهید. به کودکانتان نیز آموزش دهید که چرا باید از قوانین پیروی کنند. به همین ترتیب، نظم و انضباط و مهارت‌های زندگی را نیز به او یاد بدهید و به او توضیح دهید که این قوانین بعداً چگونه در زندگی‌شان به آن‌ها کمک خواهد کرد.
ممکن است بعضی مواقع توضیح تصمیماتی که گرفته‌اید برای کودکتان گیج کننده باشد. به طور مثال اگر دوستتان کیکی برای شما پخته باشد و طعم خوبی نداشته باشد، ممکن است به دوستتان بگویید کیک خوشمزه است تا او را ناراحت نکنید. باید این موضوع را به کودکتان یاد بدهید که نمی‌خواهید دوستتان ناراحت شود و به همین دلیل به آن کیک خوشمزه گفتید.
سعی کنید در مهارت‌های زندگی برای کودکان الگو باشید
به همه خصوصیاتی که برای شما مهم است فکر کنید و در زندگی‌تان آن‌ها را به کار ببرید. به این شکل برای کودکتان الگو می‌شوید. به طور مثال، اگر می‌خواهید کودکتان مهربان باشد، شما هم باید با اطرافیانتان مهربان باشید. در این بخش، چند موضوع که می‌توانید در آن‌ها برای کودکتان الگو باشید، ارائه شده است.
1. زندگی سالم داشته باشید
وقتی شما غذای سالم می‌خورید و به طور مرتب ورزش می‌کنید، الگوی خوبی برای فرزندان خود می‌شوید. همچنین، اگر شما رژیم غذایی سالم داشته باشید و خوردن فست فود را محدود کنید، به فرزندان خود کمک می‌کنید تا از چاقی در امان بمانند. البته سعی نکنید در خورد و خوراک، کودکتان را زیاد محدود کنید. کنترل شدید غذای کودکان یا وسواس در مورد نحوه غذا خوردن ممکن است باعث به وجود آمدن سوءتغذیه در او شود.
2. به اطرافیان احترام بگذارید و به کودکان نیز آموزش بدهید
هر پدر و مادری دوست دارد کودکانی مهربان تربیت کند. این کار زمانی عملی می‌شود که الگوی رفتاری کودک فردی مهربان باشد. به همه اطرافیانتان احترام بگذارید. به زودی متوجه می‌شوید که فرزندانتان نیز این کار را تکرار می‌کنند. وقتی از اطرافیانتان چیزی می‌خواهید، از کلمه “لطفاً” استفاده کنید و لبخند بزنید. اجازه دهید کودکتان احترام گذاشتن و دلسوزی را ببیند. آموزش دادن رفتار همدلانه یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از پرخاشگری کودکان است.
3. استفاده از تکنولوژی را مدیریت کنید
اگر نگران استفاده بیش از حد از تلویزیون، کامپیوتر یا موبایل از سوی کودکتان هستید و نمی‌خواهید کودکتان بیش از حد به آن‌ها وابسته شود، خودتان نیز این موضوع را رعایت کنید.
4. مسائل اخلاق کاری را جدی بگیرید
یاد دان اخلاق کاری به کودک یک مهارت است که هر کودکی به آن نیاز دارد. کودکان باید در اجتماع خود که معمولاً در مدرسه شکل می‌گیرد، اخلاق کاری خوبی داشته و مسئولیت‌پذیر باشند. بهترین روش برای یادگیری این موضوع به فرزندان، الگو بودن والدین برای کودک است. سعی کنید مسئولیت پذیر باشید و کارهایتان را به درستی و سروقت انجام دهید. کارهای خانه را نیز تقسیم بندی کنید و برای کودکتان مسولیتی تعیین کنید تا آن را انجام دهد.
5. کارهای داوطلبانه انجام دهید
وقتی در اجتماع برای انجام وظیفه‌ای داوطلب می‌شوید، به کودکتان این را آموزش می‌دهید که اطرافیان و جامعه برای شما مهم هستند. به کودکان یاد دهید که از جامعه و محیط زیست مراقبت کنند. به طور مثال، آن‌ها را برای کارهای داوطلبانه مانند تمیز کردن کلاس و مدرسه تشویق کنید.
6. مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را به کودکان آموزش دهید
به کودکتان یاد بدهید که چگونه باید با اطرافیان ارتباط برقرار کنند. به آن‌ها سلام‌کردن و پیش‌قدم شدن در این مورد را یاد بدهید. نحوه مدیریت احساساتی مثل ناراحتی و غم را به آن‌ها توضیح دهید. وقتی از موضوعی ناراحت هستید، در مورد آن صحبت کنید تا کودکتان نیز در صورت ناراحتی آن را به شما بگوید.
7. مهارت‌های جدید به کودکان بیاموزید
وقتی می‌خواهید کودکتان مهارت جدیدی را یاد بگیرد، آن را با عمل کردن به او یاد بدهید. مثلا اگر می‌خواهید کودکتان خودش تخت‌خوابش را مرتب کند، ابتدا این کار را خودتان چندین بار انجام دهید و به او یاد بدهید. سپس اجازه بدهید کودکتان خودش این کار را تمرین کند. عمل کردن بهتر از گفتن است و کودکان می‌توانند به راحتی مهارت را یاد بگیرند.
سخن آخر
وظیفه والدین، تربیت کودکانی مهربان و دلسوز و درستکار است. گاهی ساده‌ترین راه برای تربیت کودکان، تبدیل شدن به الگوی رفتاری آن‌ها است. به رفتارها و اخلاق خودتان بیشتر دقت کنید و مراقب رفتارهای نامناسب باشید تا بتوانید کودکان خوبی تربیت کنید. همچنین می‌توانید در مقالات ایجاد رفتارهای مثبت در کودکان و خطاهای بزرگ والدین در تربیت کودکان روش‌های کاربردی دیگری در ارتباط با کودکان مطالعه نمایید.
برای مشاهده و شرکت در دوره‌های مشاوره و روانشناسی آنلاین، می‌توانید به اینستاگرام یاشام مراجعه کنید
مقالات دیگر ما را می‌توانید از صفحه‌ی مقالات یاشام مطالعه بفرمایید