آزار جنسی در نوجوانان و پیشگیری از آن
نوجوانی دورانی سخت برای همه است. زیرا در این سن، کودکان شروع به رشد هم از لحاظ روانی و هم از لحاظ جسمی می‌کنند. متاسفانه بر خلاف تصور، آزار جنسی در این سنین بسیار شایع است. ممکن است نوجوان مورد آزار و اذیت جنسی قرار بگیرد و به خاطر ترس و ذهنیت منفی و خجالت نتواند این موضوع را به کسی بگوید و از کسی کمک بگیرد.
رشد جنسی ناخواسته و ناسالم
در دوران نوجوانی فرد هم از نظر جسمی و هم از نظر عاطفی دچار تغییرات زیادی می‌شود. این تغییرات برای برخی از نوجوانان غرورآفرین و برای برخی خجالت‌آور به نظر می‌رسد. نوجوانان گاهی طبیعی و عادی بودن این موضوع را درک نمی‌کنند و وقتی تغییرات آن‌ها مورد توجه دیگران قرار می‌گیرد، نمی‌دانند که با این توجهات چگونه برخورد کنند.
میزان توجه جنسی در دخترها بیشتر از پسرها است و این موضوع باعث خجالت کشیدن و ناراحت شدن دخترها می‌شود. بخصوص اینکه دخترها سوءنیت‌ها را بیشتر و بهتر از پسرها درک و حس می‌کنند. اظهارنظرهای صریح جنسی برای نوجوانان خیلی استرس‌آور و ناراحت‌کننده است. ممکن است آزار و اذیت‌های جنسی از سوی غریبه‌ها رخ بدهد ولی تحقیقات و گزارش ها نشان می‌دهند که معمولاً آزار و اذیت جنسی از سوی افراد آشنا، دوستان و نزدیکان بیشتر صورت می‌گیرد.
آزار و آذیت جنسی در مدارس
پدر و مادر فرزندانشان را برای آموزش دیدن به مدرسه می‌فرستند ولی ممکن است نوجوانان در مدرسه مورد آزار و اذیت جنسی قرار بگیرند و تمرکزشان را از دست بدهند. معلم‌ها و والدین باید همیشه در ارتباط باشند و با هم همکاری کنند. آنان باید در صورت مشاهده تغییرات رفتاری و نشانه‌هایی مبنی بر آزار و اذیت، موضوع را بررسی کنند و اقدامات فوری را انجام دهند. خوشبختانه بعضی از مدارس نوین سیاست‌هایی را در پیش گرفته‌اند که میزان آزار و اذیت جنسی را بسیار کاهش داده است. در مدارس باید به کودکان روش‌های برخورد با آزارهای جنسی آموزش داده شود. کودکان باید یاد بگیرند که اگر این اتفاق برایشان افتاد، باید با مشاوران و روانشناسان مدرسه مشورت کرده و مشکل را رفع کنند. مدارس نیز باید این افراد را به شدت مورد حمایت قرار دهند.
آموزش رفتار صحیح جنسی به نوجوانان
پیشگیری و آموزش‌های جلوگیری از آزار و اذیت جنسی باید از خانه شروع شود. کودکان، چه دختر و چه پسر باید یاد بگیرند که با دیگران با احترام رفتار کنند و همچنین در مواقعی که احساس خطر می‌کنند یا راحت نیستند، آن را بر زبان بیاورند. معمولاً صحبت کردن در مورد مسائل جنسی برای والدین سخت است اما والدین باید تلاش کنند تا این موضوعات را به سادگی و به عنوان قسمتی از آموزش بهداشت، به فرزندان خود یاد دهند. باید به نوجوانان آموزش داده شود که مسائل جنسی مرتبط با خودشان را با والدین در میان بگذارند. آن‌ها باید یاد بگیرند که به هر دلیل از ترساندن یا تحقیر کردن دیگران در مورد این مسائل خودداری کنند.
فراهم کردن یک سیستم پشتیبانی برای نوجوانان
برای نوجوانان، برقرار کردن ارتباط با والدین در زمانی که احساس اندوه یا ترس می‌کنند، راحت است. اما وقتی برای آن‌ها مسائل جنسیتی پیش می‌آید، معمولاً برای در میان گذاشتن آن با والدین مقاومت می‌کنند. نوجوانان باید بدانند که می‌توانند در این موارد با والدین یا افراد بالغ و مسئولی که با آن‌ها در ارتباط هستند، مانند معلم و کادر آموزشی مدارس مشورت کنند. این موضوع به خصوص در مواقعی که احساس خطر می‌کنند، بسیار ضروری است. اگر والدین همیشه نسبت به کودکان خود پذیرا باشند، خواهند دید که فرزندانشان سوالات و دغدغه‌های ذهنی خودشان را با آن‌ها در میان می‌گذارند. این موضوع محدود به والدین نیست و نوجوانان می‌توانند از مشاوران روانشناسی نیز برای این موضوع کمک بگیرند. اگر شما نیز در سنین نوجوانی هستید و با چنین مسائلی دست و پنجه نرم می‌کنید، می‌توانید مطمئن باشید که مطرح کردن این موضوع با یک مشاور متخصص و روانشناس، به نفع شما خواهد بود.
راهکارهای مقابله با آزار جنسی
به خودتان احترام قائل شوید. به صورتی رفتار کنید که دیگران بدانند در مسائل خصوصی شما دخالت نکنند. به صورت واضح بیان کنید که نظرات آزاردهنده‌ای که نسبت به شما یا حتی دیگران گفته می‌شود، خنده‌دار نیست. شما حق دارید تصمیم بگیرید که چه کسانی می‌توانند به شما نزدیک شوند. مرزهای خودتان برای احساس امنیت را مشخص کنید.
به محیط اطراف خود دقت کنید. آیا در شرایط خطرناکی قرار دارید؟ آیا دوستانی در اطراف شما وجود دارند که اگر اتفاقی رخ دهد، به شما کمک کنند؟ اگر احساس خطر می‌کنید، با والدین خود تماس بگیرید تا نزد شما بیایند. اگر احساس خطر می‌کنید، آن را بیان کنید. اگر احساس می‌کنید تحت آزار قرار گرفته‌اید، خودتان را سرزنش نکنید. معمولاً افراد آزارگر سعی می‌کنند در وجود شما احساس گناه ایجاد کنند تا از بازگوکردن این مسائل به دیگران خودداری کنید.
راهکارهای برخورد با آزار جنسی محدود نیستند. هر فردی که مورد آزار قرار می‌گیرد، شرایط ویژه خودش را دارد. اولین کار حرف زدن محکم با فرد آزارگر و بیان این موضوع است که از رفتار او راضی نیستید. اما در بسیاری از موارد این کار کافی نیست. معمولاً چنین آزارهایی به دفعات تکرار می‌شوند. پس بهترین کار، اطلاع دادن به والدین یا مشاور خود در مدرسه یا مشاوران روانشناسی است تا قبل از تشدید موضوع، به کمک شما بشتابند. اگر کسی اقدام به آزار شما از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌کند، پیغام‌های او را به افراد مسئول نشان دهید.
احساس گناه پس از قرارگرفتن در معرض آزار جنسی
عمده‌ترین دلیل احساس گناه پس از آزار جنسی، سرزنش کردن خود است. قربانیان آزار جنسی خودشان را برای مسائلی که اتفاق افتاده سرزنش می‌کنند: “نباید تا دیروقت بیرون می‌ماندم” یا “نباید فلان لباس را می‌پوشیدم”. قربانیان آزار درباره کارهایی که می‌توانستند برای پیشگیری از آن بکنند خود را سرزنش می‌کنند. در بعضی مواقع، احساس گناه ناشی از ترس قربانی مبنی بر آسیب دیدن بیشتر دیگران از این شرایط است. این حالت با عنوان “گناه بازماندگان” (survivor’s guilt) شناخته می‌شود.
غلبه بر احساس گناه آزار جنسی اصلاً ساده نیست. این مساله ترسناک است چون ما نمی‌دانیم چگونه با آن برخورد کنیم. هیچ کدام از روش‌های ساده‌ای که به شما پیشنهاد می‌شود، باعث از بین رفتن این احساس نخواهد شد. حرف زدن درباره این موضوع یکی از ابزارهای ترمیم روحی شما به شمار می‌رود. آزار جنسی پدیده‌ای نیست که فرد بتواند تا آخر عمر خود از دست آن رهایی داشته باشد. این موضوع تبدیل به تجربه‌ای می‌شود که روی شخصیت شما موثر خواهد بود.
اگر مورد آزار جنسی قرار گرفته‌اید
همیشه به خاطر داشته باشید که این اتفاق تقصیر شما نبوده است. هیچ کس سزاوار آزاردیدن نیست. این واقعیت را هر روز چند بار به خودتان بگویید. آزار دیدن، شما را تبدیل به انسان بد و شومی نمی‌کند. این شما نبودید که آزار را انتخاب کرده‌اید. این را باور کنید که احساس گناه و سرزنش، تلاش‌هایی برای داشتن احساس کنترل نسبت به شرایط است. بسیاری از افرادی که مانند شما مورد آزار قرار گرفته‌اند، از افراد دیگر سرزنش‌هایی درباره اتفاقی که افتاده است می‌شنوند. این واکنش‌ها به دلیل پندارهای غلط جامعه درباره آزار جنسی ایجاد می‌شوند. بسیار مهم است که افراد نزدیک به خودتان را از بین افراد حمایت‌کننده انتخاب کنید. آموزش درباره آزار جنسی می‌تواند در کنار گذاشتن احساس شرم و سرزنش خود موثر باشد.
برای مشاهده و شرکت در دوره‌های مشاوره و روانشناسی آنلاین، می‌توانید به اینستاگرام یاشام مراجعه کنید
مقالات دیگر ما را می‌توانید از صفحه‌ی مقالات یاشام مطالعه بفرمایید